EÅŸref Saat Sokak

Valioğlu Sokağı’nı Şemsi Paşa Caddesi’ne bağlayan sokaktır.

EÅŸref Saat Sokak

EÅŸref Saat Sokak

ValioÄŸlu Sokağı’nı Åžemsi PaÅŸa Caddesi’ne baÄŸlayan sokaktır. Rumi Mehmet PaÅŸa Camii’nin arkasında yer alan sokak ÇeÅŸme-i Cedit Sokağı ile kesiÅŸmektedir. Bu sokak adını Osmanlı’da bir iÅŸe baÅŸlarken devletçe belirlenen, uÄŸurlu ve uygun zaman anlamına gelen “eÅŸref saat”inden almaktadır. Bu deyimin aslı eÅŸref–i saat (zamanın ÅŸereflisi, muvafık zaman, denk gelme) ÅŸeklinde ifade edilmektedir. Osmanlı sarayında bulunan müneccimbaşıların; pâdiÅŸahın tahta çıkması, ÅŸehzâdelerin doÄŸumu ve isimlerinin konulması, savaÅŸ ilanı, ordunun hareketi, önemli bir devlet iÅŸine baÅŸlanılması, sadrazama mühür verilmesi, bina inÅŸaatına temel konulması, denize gemi indirilmesi, sultanların düÄŸünlerinin yapılması vs. pek çok konularda zamanın tesbitinde önemli rolleri vardı. EÅŸref Saat Sokağın eski adı Medrese Sokak’tı. Bu sokağın en önemli tarihî yapıları Rum Mehmet PaÅŸa Camii, Türbesi, Medresesi, Mektebi, Solak Sinan Mektebi, Mahmud Åževket PaÅŸa Konağı ve Åžair Åžem’i Efendi Türbesi idi. Rum Mehmet PaÅŸa Camii; EÅŸref Saat Sokağı ve Åžemsi PaÅŸa Bostanı Sokağı ile çevrili alanda yer almaktadır. Camii; Fatih Sultan Mehmed’insadrazamlığını da yapmış olan Rum Mehmet PaÅŸa tarafından 1471 yılında klasik Osmanlı üslûbunda inÅŸa ettirilmiÅŸtir. PaÅŸa’nın aynı üslûpla yaptırdığı taÅŸ türbesi de camiin hemen önündedir. Camiin haziresinde PaÅŸanın NaÄŸmenaz adlı bir de kızı gömülüdür. Cami avlusuna, EÅŸref Saat Sokağı’na açılan ve daha önceki yıllarda üzerinde ahÅŸap mektep binası bulunan bir kapıdan girilmektedir. Rum Mehmet PaÅŸa Camii, yanlarda birer odaları bulunan ve iki kademeli ana mekâna sahip tek kubbeli camiidir. Bu cami Fatih devri mimarisinin mühim yapılarındandır. Vakfı da vardır. 9 Mayıs 1795 tarihli bir belgeden; Rum Mehmet PaÅŸa Camii için yapılan tayinlerin ve harcamaların bu vakıf tarafından yapıldığı bildirilmektedir. Bu sokaktaki bir baÅŸka yapı da Rum Mehmet PaÅŸa Medresesi’dir. Medrese; Rum Mehmet PaÅŸa Camiinin mihrabı tarafında olup günümüze kadar gelememiÅŸtir. 1471’de Mehmet PaÅŸa tarafından yapımına baÅŸlanan medrese onun vefatından bir sene sonra tamamlanabilmiÅŸtir. Medrese pâye bakımından evvelâ kırklı iken 1585’ten itibaren ellililer arasına girmiÅŸtir. Medresenin 1582’deki müderrisi Üsküdar’da iz bırakanlardan Ä°stanbullu Ahmet Çelebi olup; onu diÄŸerleri takip etmiÅŸtir. Hadîka yazarının verdiÄŸi bilgiye göre medresenin 1770’lerde harap durumda olduÄŸu anlaşılmaktadır. Sokak’taki bir baÅŸka yapı da Rum Mehmet PaÅŸa Mektebi olup, onun da 1471’de cami külliyesi ile beraber yapıldığı sanılmaktadır. Fevkânî olan bu yapı, EÅŸref Saat Sokağı’na açılan caminin avlu kapısının hemen üzerinde bulunuyordu. SaÄŸ tarafında Rum Mehmet PaÅŸa Medresesi vardı. Bugün yerinde, ahÅŸap üzerine sıvalı bir meÅŸruta binası bulunmaktadır. Üsküdar’da yaptırılan ilk sıbyan okulu bu mekteptir. Solak Sinan Mektebi, EÅŸref Saat Sokağı üzerinde ve bu sokağın ÇeÅŸme-i Cedid Sokağı ile birleÅŸtiÄŸi yerde ve 1728-1729 tarihli Ümmügülsüm Sultan ÇeÅŸmesi’nin hemen arkasında idi. Solak Sinan, adını taşıyan mahalleye ismini veren camiini 1548’de yaptırdığına göre mektebi de bu sıralarda inÅŸa ettirmiÅŸ olmalıdır. Mektep, harap bir durumda iken, Özel Ä°dare’ce 1930 tarihinde satılmıştır. Solak Sinan Mektebi’nin bahçesinde bulunan, Åžair Åžem’i Türbesi bugün de mevcuttur. Åžair Åžem’i Åžem’ullah Efendi, 16. Yüzyıl mutasavvıflarından olup Prizren’de doÄŸmuÅŸ, buradaki mekteplerde Ä°slamî dersler vermiÅŸ, daha sonra da Konya’ya giderek Mevlâna Celâleddin Rûmi Dergâhı’ndan feyz almıştır. Daha sonra Ä°stanbul’a gelerek Åžeyh Vefa Hankâhı’nda inzivaya çekilmiÅŸtir. Åžeyh Vefa’nın halifesi Ali Dede’ye intisab etmiÅŸtir. EÅŸref Saat Sokağı ile ÇeÅŸme-i Cedid Sokağı’nın birleÅŸtiÄŸi yerde bulunan türbenin hacet penceresi üzerindeki kitabeden, bu türbenin 1591–1592 yıllarında yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu sokakta bulunan bir baÅŸka bina da; Mahmud Åževket PaÅŸa Konağı’dır. Konak, EÅŸref Saat Sokağı üzerinde ve Rum Mehmet PaÅŸa Camii’nin kıble tarafındadır. Tam karşısında Haseki Ä°smail AÄŸa’nın 1703-1704 tarihinde yaptırmış olduÄŸu klâsik Türk çeÅŸme mimarîsi tarzında bir çeÅŸme vardı. Haremlik-selâmlıklı iki bölümden oluÅŸan köÅŸkün kademeli bahçesinde iki su sarnıcı bulunmaktadır. Pek harap durumda olan bu ahÅŸap köÅŸk, biri