Dönmedolap Sokak

Gündoğumu Caddesi’ni Karacaahmet Mezarlığı’na ve Tunusbağı Caddesi’ne bağlayan sokaktır.

Dönmedolap Sokak

Dönmedolap Sokak

GündoÄŸumu Caddesi’ni Karacaahmet Mezarlığı’na ve Tunusbağı Caddesi’ne baÄŸlayan sokaktır. Ä°nadiye Mektebi ve Namık Kemal sokakları ile de kesiÅŸmektedir. Sokak adını muhtemelen evlerin haremlik ve selamlık olarak ikiye bölündüÄŸü devirlerde, erkeklerin oturduÄŸu odayla, kadınlara ayrılan yer arasında bir çember üzerinde dönen iki gözlü dönmedolaplardan almaktadır. Bir diÄŸer ihtimal de o yıllarda bayram yerinde kurulan dönmedolaplardan bu ismin alınması ihtimalidir. Çünkü o yıllarda tıpkı atlıkarıncalar ve salıncaklar gibi dönmedolaplar da bayram yerlerinin en gözde eÄŸlence araçları idi. SokaÄŸa bu adın verilmesinde buaracın da etkisi olabilir. Dönmedolap Sokak’ta birçok tarihî yapı bulunmaktadır. Bunlar arasında özellikle Malatyalı Ä°smail AÄŸa Camii ile Fethi Efendi ve Kaymakçı Tekkesi bulunmaktadır. Ä°skender Baba Türbesi de bu sokaktadır. Sokağın Åžair Naili Sokağı’na doÄŸru kıvrıldığı noktada Malatyalı Ä°smail AÄŸa Camii yer almaktadır. Camii, Darü’ssaâde AÄŸası olan Malatyalı Ä°smail AÄŸa tarafından 1635 yılında yaptırılmıştır. 1902 yılında ÅževketPaÅŸa tarafından restore ettirilen camii, kesme taÅŸtan ve ahÅŸap çatılı olarak yapılmıştı. Kesme taÅŸtan olan saÄŸdaki minaresinin ÅŸerefesinden itibaren üst kısmı, 1926’da yıldırım düÅŸtüÄŸü için yıkılmış ve 1974’te onarılmıştır. Mihrabı niÅŸ ÅŸeklindedir. Minare tarafında bir pencere ve onun yanında da türbeye açılan bir kapı vardır. Minare, türbenin dört duvarı üzerinde yükselmektedir. Klâsik demir parmaklıklı tek penceresi ise avluya bakmaktadır. Ä°çindeki tek ahÅŸap sanduka kaldırılmıştır. Minare yanındaki hazirede Malatyalı Ä°smail AÄŸanın makam taşı bulunmaktadır. Caminin çifte hamamı ve bir de âlî çeÅŸmesi vardı. Maalesef bunlar bu gün yerlerinde yoktur. Sokakta bulunan bir baÅŸka önemli yapı da Fethi Efendi Sâidî Dergâhı’dır. Dergâh, Åžâir Nâilî ve Dönmedolap sokaklarının kesiÅŸtiÄŸi köÅŸede, Malatyalı Ä°smâil AÄŸa Câmii’ne bitiÅŸik idi. Tekke zaman zaman KapıaÄŸası Malatyalı Ä°smâil AÄŸa ya da Åžeyh Fethi Efendi gibi farklı adlarla da anılmıştır. Bu tekkenin ilk kurucusu, ne zaman kurulduÄŸu ve Åžeyh silsilesi bilinmemektedir. Dönmedolap Sokak’ta bulunan bir baÅŸka tekke de Kaymakçı Tekkesi’dir. Ä°skender Baba Tekkesi de denilen bu tekke eski Menzilhane YokuÅŸu, yeni GündoÄŸumu Caddesi üzerinde ve bu cadde ile Dönmedolap Sokağı’nın birleÅŸtiÄŸi köÅŸededir. Bugün, arsası, küçük hazîresi ve Ä°skender Baba Türbesi mevcuttur. Türbenin yan tarafında Damat Ä°brahim PaÅŸa’nın H. 1141 yılında yaptırdığı çeÅŸmesi vardı. Haznesi durmaktadır. Dergâhın karşısında Malatyalı Ä°smail AÄŸa Camii ve aksi yönde ise AÄŸa Hamamı bulunmaktadır. Bu semt ve cadde eski Üsküdar’ın en iÅŸlek yeri ve caddesi idi. Anadolu seferine çıkan Osmanlı ordusunun bir kısmı, posta tatarları ve her sene Mekke’ye gönderilen Surre Alayı bu yoldan geçerlerdi. Bu dergâh, Kanuni dönemi yeniçeri efendisi olan ve daha sonra baÅŸka görevlerde bulunan Mehmed Efendi tarafından 1540’larda mescid olarak yaptırılmıştı. Mescit, zamanla Halvetî Tekkesi olmuÅŸ, Kaymakçı Åžeyh denmekle maruf bir zat da zaviyedâr olduÄŸu için Kaymakçı Tekkesi diye ün salmıştı. Bu tekke’nin yakınında meÅŸayih-i sofiyeden Ä°skender Baba medfundur. Ä°skender Baba Türbesi; AÄŸahamamı adıyla bilinen semtte, Dönmedolap Sokak ile GündoÄŸumu Caddesi’nin birleÅŸtiÄŸi yerde ve meÅŸhur Kaymakçı Tekkesi’nin kıble tarafındadır. SaÄŸ tarafında AÄŸa Hamamı ve sol tarafında ise AÄŸa Camii bulunmaktadır. Semtin en eski yapısı olup ondan evvel, bu yol üzerinde, Ä°stanbul’un Fethi’nde ilk hutbeyi okuyan ve ilk Cum’a namazını kıldıran Ä°brahimEfendi’nin ve çocuklarının medfun bulunduÄŸu Hatibzâdeler Türbesi ile ünlü ‘menzilhane’ bulunmakta idi. Türbe kapısı yanında bulunan 1728–1729 tarihli, Sadrazam Damat Ä°brahim PaÅŸa ÇeÅŸmesi’nin bugün yalnız haznesi kalmıştır. Mermer yüzü, 1945 tarihlerinde Topkapı Sarayı Ortakapısı’nın sol tarafına nakledilerek monte edilmiÅŸtir.