Paris PiÅŸmiÅŸ

Paris Marie Pişmiş (d. 1911, İstanbul, ö. 1999), Ermeni asıllı Türk gökbilimci

Paris PiÅŸmiÅŸ

  Paris PiÅŸmiÅŸ
Paris Marie PiÅŸmiÅŸ (d. 1911, Ä°stanbul, ö. 1999), Ermeni asıllı Türk gökbilimci.

Meksika'nın ilk astronomlarının yetiÅŸmesinde emeÄŸi geçmiÅŸ bir bilim insanıdır. Yıldız kümeleri üzerine çalışmaları ile tanınır. Darülfünun’un matematik bölümü mezunu ilk kadın öÄŸrencisidir.

1911 yılında Ä°stanbul'un Ortaköy semtinde dünyaya geldi. Kökleri Anadolu Ermenilerine dayanan üç çocuklu bir ailenin ikinci çocuÄŸudur Asıl adı Mari Sukiasyan idi. . Ä°lkokulu Üsküdar Yenimahale’de okudu. Ä°lkokulu bitirdiÄŸinde Ä°ngilizce, Fransızca, Türkçe, Ermenice biliyordu, daha sonraki yıllarda ise Almanca öÄŸrendi. Ortaokul ve lise öÄŸrenimini Üsküdar Amerikan Kız Lisesi'nde gördü. Lise öÄŸrenimini birincilikle tamamladı .1930-1931 ders yılında Darülfünun Fen Fakültesi Matematik bölümüne kaydoldu. 1933 yılındaki Üniversite reformu nedeniyle Darülfünun'un kapanmasından sonra Ä°stanbul Üniversitesi adıyla eÄŸitime devam eden kurumdan mezun oldu. Ä°stanbul Üniversitesi'nin matematik bölümünü bitiren ilk kız öÄŸrenci idi.

Mezuniyetinden sonra okulda Erwin Finlay Freundlich'in asistanlığını yapan Paris PiÅŸmiÅŸ, “Galaksinin KinematiÄŸi ve DinamitiÄŸi” konulu doktora tezini 1937’te tamamlayarak doktor ünvanını aldı. Ertesi yıl tezini yayımladı. 1938 sonunda sonra bir yıllık burs alarak Harvard Rasahanesi’nde yıldızların deÄŸiÅŸkenliÄŸi üzerine bir projede çalışmak üzere ABD’ye gitti.II. Dünya Savaşı’nın baÅŸlaması üzerine orada iki yıl daha kaldı. 1941'de Meksikalı bir modern astrofizik öÄŸrencisi olan Felix Recillas ile evlendi ve eÅŸiyle birlikte Meksika'ya yerleÅŸti.  Çiftin iki çocuÄŸu ve üç torunu da astronom oldu.

Paris PiÅŸmiÅŸ, yıldızlar ve galaksinin donması üzerine çalışmalarını Meksika’da sürdürdü. Pueblo’da yeni kurulan Tonantzinla Gözlemevi’nin kuruluÅŸunda bulundu. 1946’da 6 aylık bir araÅŸtırma bursu alarak Princeton Üniversitesi’nde çalışmak üzere yeniden ABD’ye gitti; ünlü astronom Henry Norris Russell ile çalışma fırsatı buldu
Meksika’ya geri döndüÄŸünde siyasi nedenlerle Tonantzinla Gözlemevi'nden ayrılmak zorunda kalan Paris PiÅŸmiÅŸ, Chicago Üniversitesi'nden aldığı iki yıllık bursla ülkeden ayrıldı ve çift yıldızların dönme hızlarını araÅŸtırdı.
1948’de Meksika’ya döndüÄŸünde Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi'nde göreve baÅŸladı. Üniversiteye baÄŸlı Tacubaya Gözlemevi'nde astronom olarak görevlendirildi. EÅŸiyle birlikte üniversitede astronomi dersleri veren Paris PiÅŸmiÅŸ, ülkenin ilk astronomlarını yetiÅŸtirmeye baÅŸladı. 1955 yılında ilk resmi astronomi dersleri baÅŸladığında tüm derslerin tek hocası Paris PiÅŸmiÅŸ oldu. Bu yıllarda fotometri ile ilgilendi.

1960'lı yıllarda galaksilerin spiral yapısının oluÅŸumu üzerine çalışmaya baÅŸladı.1965’te yeni yıldız kümeleri keÅŸfetti. 23 tane yıldız kümesi onun isminden ötürü “PIS” adıyla anılır. 1969 yılında Orta DoÄŸu Teknik Üniversitesi'nde altı ay boyunca ziyaretçi araÅŸtırmacı olarak görev yaptı. Türkiye'ye sık sık gelerek Ege Üniversitesi Astronomi TopluluÄŸu'nun kurulmasına da katkıda bulundu.

1971 yılında Uluslararası Astronomlar BirliÄŸi'nin Meksika Komitesi baÅŸkanı seçilen PiÅŸmiÅŸ, Meksika Astronomi ve Astrofizik Dergisinin de ilk editörü oldu.
1974 – 1980 yılları arasında çeÅŸitli araÅŸtırmalar yapmak için yılda iki kez NASA'ya giden araÅŸtırmacı, 1980’li yıllarda Aktif Galaksi çekirdeÄŸi üzerine çalışmalar yapmaya baÅŸladı.

1981 yılında Meksika Ulusal Özerk Üniversitesinde yüksek emekli araÅŸtırmacı (Investigador Emerito) ünvanını, 1985 yılında aynı üniversiteden yüksek doktor (Doctor Honoris Causa) ünvanını aldı. 1996 yılında Tonanztintla gözlem evi kendisine hayat boyu doktor unvanını verdi.

1 AÄŸustos 1999 tarihinde 88 yaşındayken Meksika’da hayatını kaybetti.  Cenazesi krematoryumda yakılmış ve külleri havaya savrulmuÅŸtur.

Vikipedi, özgür ansiklopedi....