Ohannes Mühendisyan

Ohannes Mühendisyan (d. 21 Şubat 1810, İstanbul - ö. 17 Kasım 1891, İstanbul) Ermeni asıllı Osmanlı matbaacı

Ohannes Mühendisyan

 

 

Ohannes Mühendisyan

(d. 21 Åžubat 1810, Ä°stanbul - ö. 17 Kasım 1891, Ä°stanbul) Ermeni asıllı Osmanlı matbaacı.

 

 

Mühendishane-i Bahri-i Hümayun müderrislerinden Mühendis Kevork'un (1781-1831) oÄŸludur.[1] Müzik eÄŸitimi gördü. 1839'da matbaacılığa yöneldi ve Üsküdar'da Ermeni Cemaran Mektebi'nde kurulan matbaanın başına geçti. 1843'te matbaasını Çukur ÇeÅŸme Hanı'na taşıdı ve Takvimhane-i Amire'nin isteÄŸi üzerine burada "talik" harflerin dökümünü yaptı.

1844'ten sonra Darphane-i N52;mire'de bazı kıymetli kağıtların ve banknotların basılması çalışmalarını yönetti. 1856'da Galata'da bir matbaa kurdu. Daha sonra Kadıköy'deki evinin bahçesinde yaptırdığı matbaada çok deÄŸerli pullar bastı. II. Abdülhamid tarafından Mecidiye NiÅŸanı ve Sanayi-i Nefise Madalyası'yla ödüllendirildi.

 

Matbaacılığın galvano-stereotipi ve çinkografi dallarının Türkiye'de geliÅŸmesinde büyük rol oynayan Ohannes Mühendisyan aralarında kuyumculuÄŸun da bulunduÄŸu pek çok sanat dalındaki yeteneÄŸi ve ustalıklı çalışmaları nedeniyle "hezarfen" olarak anılmıştır.

vikipedia................

 

 

1810 yılında Ä°stanbul’da doÄŸan ve 1891 yılında yine Ä°stanbul’da ölen Ermeni asıllı matbaacı Ohannes Mühendisyan, Mühendishane-i Bahri-i Hümayun müderrislerinden Mühendis Kevork’un oÄŸludur. 1825 yılında Samatya Ermeni mektebinden mezun olduktan sonra, babası Kevork Bey’den özel dersler aldı. Aynı zamanda, ünlü müzisyen Hampartzum Limonciyan’ın öÄŸrencisi oldu. Bunun dışında yine Ä°talyan asıllı bir piyanistten de piyano dersleri almayı sürdürdü.

1839 yılında ÅŸair Haçadur Misakyan’ın tavsiyesi üzerine matbaacılık iÅŸiyle uÄŸraÅŸmaya baÅŸladı. ÇeÅŸitli alanlardaki baÅŸarısı ve mahareti dolayısıyla bir süre sonra “hezarfen” adıyla anılmaya baÅŸlandı. Kuyumculuk iÅŸinde de baÅŸarı gösterdi ve usta bir sadekâr oldu.

Aynı yıl onun baÅŸkanlığında Üsküdar’daki Cemaran adlı yatılı yüksek Ermeni mektebinde bir matbaa kuruldu. 1843 yılında Takvimhane-i Amire MüdürlüÄŸü’nden “ta’lik” harflerin dökümü için kendisine teklif yapıldı. Bunun üzerine matbaasını ÇukurçeÅŸme Hanı’na nakletti. 1846 yılında Ermeni harflerinin dökümü için bir makine icat etti.

Kısa sürede yeni matbaasının noksanlarını tamamlayarak Risale-i Ä°tikadiye adında Türkçe bir risale bastı. 1841 yılında “Kaime-i Mutebere-i Osmaniye” adı ile ilk banknotları basan Rapayel Kazanciyan’ın baskısı kaba olduÄŸundan taklitleri piyasaya çıktığı için, Mühendisyan, 1844 yılında Darphane’ye davet edilerek, önce 5.000, sonra da 1.000, 500 ve 250 kuruÅŸluk “faizli” denilen kaimelerin baskısı uhdesine verildi Aynı zamanda, 1857 sonlarında tedavüle çıkarılan 1.000 ve 100 liralık “tahvilat-ı mümtaze”leri de basmıştır. Bu sıralarda matbaası Amerika’dan getirtilen 3 adet yeni icat edilmiÅŸ demir ve 5 adet de litograf presle takviye edildi.

26 Mayıs 1856 yılında Mihran Bey Düzyan’ın eseri olan Osmanlı konsolidinin basımına baÅŸladı. Bu meyanda epeyce teknik zorluklarla karşılaÅŸtı. 9 Temmuz 1856 yılında Galata’daki Surp Kirkor Lusavoriç Kilisesi’nin karşısında kagir bir matbaa binası inÅŸa etmeye baÅŸladı. 1860 yılından itibaren kaimeler tedavülden kaldırıldığından maddi sıkıntılarla karşılaÅŸtı.  1865 yılında Ä°stanbul’a gelen Kudüs Ermeni PatriÄŸi Esayi BaÅŸpiskopos Garabetyan, patrikhanesinde bir harf dökümhanesi kurmak için matbaasının matrislerini satın aldı.

Ermeni harfli matbaasının dağılmasından sonra ünlü hattat Kazasker Mustafa Ä°zzet Efendi’den “nesih” harf numuneleri temin edip çelik harf kalıplarının dökümünü gerçekleÅŸtirdi. Bu harflerle bastığı ve günün sadrazamına takdim ettiÄŸi bir ÅŸiir onun yüksek takdirine mazhar olup, kendisine “milletçe size müteÅŸekkir olmalıyız” demiÅŸtir.

Bu sıralarda Kadıköy’deki evinin bahçesinde bir dökümhane de inÅŸa etti. Kısa süre sonra “varaka-yı sahiha” adını taşıyan pulların nefis baskısını baÅŸardı. 1886 yılında 16 punto “nesih” harfleri hazırladı. 1889 yılında ise 6 puntoluk “nesih” harflerin dökümünü yaptı. 1888 yılında hazırladığı bütün harflerin nefis bir albümünü Maliye Nazırı Mahmud Celaleddin PaÅŸa’nın eliyle II. Abdülhamid’e sundu. PadiÅŸah da Mühendisyan’ı dördüncü sınıf Mecidi niÅŸanı ve Sanayi-i Nefise madalyası ile ÅŸereflendirildi.

1882-1883 yılında, Kirkor Rapayelyan’la birlikte, BeyoÄŸlu’ndaki evinde de bir dökümhane iÅŸletti. Ölümünden birkaç gün evvel ÅŸaheseri olan “rık’a” harflerinin dökümünü de tamamladı. Mühendisyan’ın gayretleri ile matbaacılığın galvano-stereotip ve çingograf dalları Türkiye’de de gerçekleÅŸti.

http://akunq.net/tr/?p=87