Surp Haç Ermeni Kilisesi

Kilise, Çinili Karakolu civarında, Görümce Sokağı karşısında ve Ekmekçibaşı Sokağı, Selâmsız Mektebi Sokağı ve Kozanoğlu Sokağı ile çevrili alanda olup büyük bir mabettir.

Surp Haç Ermeni Kilisesi

Kilise, Çinili Karakolu civarında, Görümce Sokağı karşısında ve Ekmekçibaşı Sokağı, Selâmsız Mektebi Sokağı ve KozanoÄŸlu Sokağı ile çevrili alanda olup büyük bir mabettir. Her üç sokaÄŸa açılan kapıları olduÄŸu halde, Ekmekçibaşı Sokağı'na açılan kapı sonradan örülmüÅŸtür. DiÄŸer iki kapı üzerine:Surp Haç Ermeni Kilisesi 1676 diye yazılmıştır.Görümce Sokağı'nın saÄŸ köÅŸesinde büyük bir arsa ve bu arsanın Selâmsız Mektebi Sokağı üzerinde ve arsanın köÅŸesinde, büyük hazneli bir çeÅŸme vardır ki, bugün mesken olmuÅŸtur. Bu arsanın ve çeÅŸmenin kiliseye ait olduÄŸunu kilisenin bakıcısı tarafından söylenmektedir.Görümce Sokağı'nm sol köÅŸesinden, Ekmekçibaşı Sokağı'na kadar uzanan yerde, 'Milli EÄŸitim Bakanlığı Surp Haç Ermeni Lisesi' bulunmaktadır. Esas kapısı Ekmekçibaşı Sokağı üzerinde olduÄŸu halde bahçe kapısı Görümce Sokağı tarafındadır. 

Kilise, ilk defa Baladı Abraham adlı bir papaz tarafından ahÅŸap olarak, kapı kitabesine göre 1676 tarihinde yaptırılmıştır. Fakat, 1695 tarihinde vefat etmiÅŸ olan Eremya Çelebi, Ä°stanbul Tarihi, adlı eserinde bu mabetten söz etmemiÅŸtir. Abraham Efendi, 1727 tarihinde, Sultan III. Ahmet Devri'nde ve NevÅŸehirli Damat Ä°brahim PaÅŸa sadaretinde vefat etmiÅŸtir. Kabri, bu kilisenin avlusundadır. Sonradan, kilisenin üzerinde bulunduÄŸu sokaÄŸa Papas Abraham adı verilmiÅŸtir ki ÅŸimdi KozanoÄŸlu sokağıdır.Kilise, 1727 senesinde, Patrik Golod Hovannes zamanında, bu civardaki Surp Karabet Kiisesi ile beraber, kısmen tamir edilmiÅŸ ve 1797 senesinde de yanma bir mektep açılmıştır. 

1764'te ölen, Ä°stanbul Ermeni PatriÄŸi NaloÄŸlu Hagop, Selâmsız (ÅŸimdiki Selâmi Ali) Mahallesi halkı için su getirterek bir çeÅŸme yaptırmıştır ki, yeri yukarıda yazıldı. 1798'de ise, bozulan su yolları, kilisenin kandilcisi ve mektebin hocası Diyakos Mardiros tarafından tamir ettirilmiÅŸ ve yeni bir çeÅŸme yaptırılmıştır. Bu çeÅŸmenin bakiyesini Ekmekçibaşı Sokağı'nm saÄŸ tarafındaki set altında görmek mümkündür. Kilise 1880 tarihinde de bugünkü ÅŸekliyle yeniden muntazam kesme taÅŸtan yapılmıştır. Çatısı tonoz kubbe ile örtülü olup beÅŸ kapısı ve apsit tarafında birer kanadı vardır. Avlusundaki büyük sarnıç, 1831 senesinde PiÅŸmiÅŸyan tarafından yapılmış olup, mermer bileziÄŸindeki kitabede yazılıdır. SokaÄŸa açılan cümle kapısının saÄŸ tarafında, mütevelli heyeti ve kapıcı odaları bulunmaktadır. 

Bu kilise, bulunduÄŸu mevkiden dolayı Selâmsız Ermeni Kilisesi adı ile de anılmaktadır.