ÜSKÜDAR ÇENGELKÖY KULELI ASKERI IDADISI

Kuleli Askeri Lisesi; İstanbul Üsküdar Çengelköy sahil yolu üzerinde 1843 tarihlerinde inşa edilmiştir.

ÜSKÜDAR ÇENGELKÖY KULELI ASKERI IDADISI

Kuleli Askeri Lisesi; Ä°stanbul Üsküdar Çengelköy sahil yolu üzerinde 1843 tarihlerinde inÅŸa edilmiÅŸtir. Fatih Sultan Mehmet Ä°stanbul’u aldığı zaman Kuleli’nin ÅŸimdi bulunduÄŸu yerde bir koru, içerisinde de bir manastır ile bir kule bulunuyordu. 1512-1520 yılları arasında Yavuz Sultan Selim devrinde manastır yeniçerilere kışla olarak verilmiÅŸtir. Bu kışla mevkii, Bostancıbaşı Odaları diye anılırken zamanla güzel ve süslü bir bahçe haline geliÅŸinden olacak ki Kuleli Bahçesi diye tanınmıştır. Kanuni Sultan Süleyman padiÅŸah olunca bahçede yüksek bir kulesi bulunan dokuz katlı ve her katı fıskiyeli havuzlarla süslenen büyük bir kasır yaptırmıştır. Sultan III. Ahmet devrinde kule bahçesi ve etrafı has olarak kendisine verilmiÅŸtir. Bu dönemde Bizans devrinden kalan kule yıktırılmıştır. 1744 yılında Sadrazam NevÅŸehirli Ä°brahim PaÅŸa’nın damadı Kaymak Mustafa PaÅŸa tarafından sahilde bir mescit yaptırılmıştır.

 

Sultan II.Mahmut (1808-1839) döneminde, Bostancıbaşı Odaları mevkiinde, yani okulun ÅŸimdi bulunduÄŸu yerdeki bu kışla, Kuleli Askeri Lisesi’nin ilk yapısı olmuÅŸtur. Abdülmecit devrinde (1839-1861) kışla yanınca yerine, yarı kagir olarak yenisi inÅŸa edilmiÅŸtir(1843). Ä°ki tarafına da kuleler yapıldığı için kışlaya bu tarihten itibaren Kuleli Kışla denilmeye baÅŸlanmıştır. 1847’de su yolları tamamlanarak kışlanın su iÅŸi de halledilmiÅŸtir. Kafkasyalı Hüseyin PaÅŸa tarafından tertiplenen ve Sultan Abdülmecit’i tahttan indirmek hedefini güden hareketin meydana çıkarılması üzerine, suçluların yargılanması Serasker Rıza PaÅŸa tarafından Kuleli Kışlası’nda yapılmıştır. (Kuleli Vak’ası - 1859)

Kırım Savaşı'na iÅŸtirak etmek üzere Ä°stanbul'a gelen Fransız ve Ä°ngiliz askerlerinin bir kısmı, Fransa’nın Ä°stanbul Maslahatgüzarının isteÄŸine uyularak bu kışlaya yerleÅŸtirilmiÅŸtir(1854). Burası, müttefik askerlerinin kışla ve hastanesi haline getirilmiÅŸtir. Harpte yaralanan ve tedavileri sırasında ölen müttefik askerleri kışlanın kuzeyindeki mezarlığa gömüldüÄŸü için yakın zamana kadar bu mezarlığa Ä°ngiliz Mezarlığı deniliyordu.Kışla, 1856’da Ä°ngilizler tarafından boÅŸaltılırken, çıkarılan kasıtlı bir yangınla tamamen harap olmuÅŸtur. Abdülaziz devrinde (1861-1876) kışla, ana duvarları kagir, iç bölmeleri, tavan ve tabanları ahÅŸap olarak iki kat halinde inÅŸa edilmiÅŸ; böylece bugünkü kışla ortaya çıkmıştır(1871).

Kuleli Askeri Lisesi, “Mekteb-i Fünun-ı Ä°dadiye” adı altında 21 Eylül 1845’te bugün Ä°stanbul Teknik Üniversitesi olarak kullanılan Maçka Kışlası’nda kurulmuÅŸtur. Bu kışlanın tamiri nedeniyle ilk eÄŸitim öÄŸretim yılını, Mızıka-i Hümayün ve Baltacılar dairesi olarak kullanılan Çinili KöÅŸk’te tamamlamıştır. Maçka Kışlası’nın tamiratının tamamlanması üzerine buraya taşınan Mekteb-i Fünun-ı Ä°dadiye, Sultan Abdülmecit’in de bulunduÄŸu bir törenle 10 Ekim 1846’da ikinci eÄŸitim-öÄŸretim yılına baÅŸlamıştır. 1868’de mevcut askeri idadilerin(liselerin) birleÅŸtirilmesi kararı alınmıştır. Bu tarihte, Kuleli de dahil olmak üzere, dört askeri idadi “Umum Mekteb-i Ä°dadi Åžahane” adı altında birleÅŸtirilerek Galatasaray Kışlası’na nakledilmiÅŸtir.

Ä°dadilerin birleÅŸtirilmesinden istenen sonuç elde edilemeyince, 1872’de okulların ayrı ayrı öÄŸretime devam etmeleri kararlaÅŸtırılmıştır. Bunun üzerine, Mekteb-i Fünun-ı Ä°dadiye ve Deniz Ä°dadisi, Kuleli Kışlası’na taşınmıştır. Bu tarihten sonra okul “Kuleli Ä°dadisi” adıyla anılmaya baÅŸlamıştır.1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı dolayısıyla Kuleli’nin hastahaneye çevrilmesi kararlaÅŸtırılınca okul, Pangaltı’daki harp okulu binasına taşınmıştır. Savaşın sona ermesiyle birlikte Askeri Tıbbiye Ä°dadisi ile birlikte yeniden Çengelköy’deki binasına dönmüÅŸtür(1879). Mevcudun artması üzerine okul haricindeki sırt üzerindeki okul hastahanesi tahliye edilip burası tıbbiyeye tahsis edilmiÅŸtir. Hastane ise Beylerbeyi’ne taşınmıştır. Askeri Tıbbiye Ä°dadisi, daha sonra HaydarpaÅŸa'ya nakledilmiÅŸtir(1910).

1912-1913 Balkan Harbi sırasında Kuleli Kışlası tekrar hastane olmuÅŸtur. ÖÄŸrencilerin bir kısmı Kandilli Kız Lisesi’nin bulunduÄŸu Adile Sultan Sarayı’na bir kısmı da Beylerbeyi Sarayı'nın yanındaki binalara gönderilmiÅŸtir. 1913 yılı sonunda, okul tekrar eski binasına taşınmıştır.

Birinci Dünya Savaşı sırasında okul bir dönem Büyük Ada’daki Rum Yetimhanesi’ne taşınmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonunda, Ä°ngilizler’in Mondoros Mütarekesi’ne dayanan istekleri üzerine okul binası boÅŸaltılmıştır. Bina Ä°ngilizler tarafından Ermeni yetim ve göçmenlerine tahsis edilmiÅŸtir.(5 Kasım 1920)

Kuleli Ä°dadisi, önce Kağıthane’de, Sünnet Köprüsü yanındaki çadırlardan ibaret bir ordugaha, bir ay sonrada Maçka’daki karakol binasına taşınmıştır. Ä°ngilizlerin buraya da el atması üzerine, Beylerbeyi Sarayı yanındaki eski Jandarma Okulu’na nakledilmiÅŸtir(26 Aralık 1920).

26 AÄŸustos 1922’de baÅŸlayan Büyük Taarruz'un parlak bir zaferle sonuçlanması sonucu baÅŸlayan Lozan Barış GörüÅŸmeleri ile beraber Ä°ngilizler, Kuleli Kışlası'nı boÅŸaltarak Türk makamlarına teslim etmiÅŸlerdir. Böylece okul, üç yıllık bir aradan sonra, 6 Ekim 1923’te eski yerine tekrar taşınmıştır.

1924’te çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” (EÄŸitim BirleÅŸtirilmesi) ile okul sivil liseye dönüÅŸtürülmüÅŸ, adı da “Kuleli Lisesi” olarak deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir. Aynı ders yılı sonunda bu uygulamaya son verilmiÅŸ ve okul tekrar askeri liseye çevrilmiÅŸtir. Ayrıca 1925’te bugünkü adını almış, Kuleli Askeri Lisesi olarak anılmaya baÅŸlamıştır.

Ä°kinci Dünya Savaşı nedeniyle, seferberlik planlarına uyularak Kuleli Askeri Lisesi Mayıs 1941’de Konya’ya nakledilmiÅŸtir. Kuleli Kışlası 1000 yataklı askeri hastane haline getirilmiÅŸ ve BoÄŸaz Nakliyat Komutanlığı da buraya taşınmıştır.

 

Ä°kinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra, 18 AÄŸustos 1947’de Ä°stanbul’a taşınarak tekrar ve son kez tarihi ve kutsal yuvasına kavuÅŸmuÅŸtur. Kuleli Askeri Lisesi, 1975-76 öÄŸretim yılına kadar Milli EÄŸitim Bakanlığı’na baÄŸlı liselerin fen kolu programını uygulamıştır. Bu tarihte kolej sistemine geçilmiÅŸ, daha önce üç yıl olan öÄŸretim süresi Hazırlık Sınıfı’nın açılmasıyla birlikte dört yıla çıkarılmıştır. 2005 yılında M.E.B'in liselerdeki öÄŸrenim süresini 4 yıla çıkarmasıyla beraber Hazırlık Sınıfı kaldırılmıştır. 2008 yılında alınan kararla öÄŸrenim süresi 5 yıla çıkmıştır.

tass-istanbul