TAHÄ°R BABA TEKKESÄ° (NUR BABA TEKKESÄ°)
TAHÄ°R BABA TEKKESÄ° (NUR BABA TEKKESÄ°)
TAHÄ°R BABA TEKKESÄ° (NUR BABA TEKKESÄ°)
Bu tekke,Kısıklı’da Sultan Üçüncü Selim’in annesi MihriÅŸah Sultanın Sarayının yanındaki tophaneli oÄŸlu çeÅŸmesinin karşısında idi». (Ä°. Hakkı Konyalı, Üsküdar Tarihi, Cilt 2/114 – 548)
Bu BektaÅŸi tekkesinden Hadikatu’l Cevamî’de ÅŸöyle söz edilmektedir.
Üçüncü Selimin annesi MihriÅŸah Sultan’ın sarayı anlatılırken;
« Sonraları, Hüdaverdigâh Hazretlerinin valideleri Valide Sultan için mücedden (yeniden) bina ve mamur buyurmalarıyla bir halvetsaray-ı âli olmuÅŸtur. Sonra Valide Sultanın vefatıyla, PadiÅŸahın hemÅŸiresi Esma Sultan’a verilmiÅŸtir. Bu mahale yakın TophanelioÄŸlu ÇeÅŸmesi denmekle meÅŸhur bir ma-i leziz (tatlı su) dahi vardır ki Eyyam-ı Sayfte (yazın) müstakil kahvecisi olup, kahve iÅŸlerler. Derbend gibi bir mahaldir. Ve bunun karşısında baÄŸlar arasında Tahir Baba namında tarik-i BektaÅŸiyeden bir kimse, Sultan Selim devrinde Müceddeden bir BektaÅŸi tekkesi ihdas etmiÅŸ, sonradan 1241 / 1826 senesi sonlarında diÄŸer BektaÅŸi zaviyelerinin yıkılmasında bu da yıktırılmıştır » (Hadika, C.2, Shf.261)
Bu yıkım sırasında, dergah ÅŸeyhi bulunan Mehmed Baba Tire’ye sürgün edilip, orada idam edilir. (Bkz. Birge, John Kingsley, 1937.77., A. Rıfkı, BektaÅŸi Sırrı, 1328.2 / 65)
Dergah daha sonra yeniden ihya edilir. Ancak kim tarafından ihya edildiÄŸi bilinmemektedir. 1307 / 1890 daki Ahmed Münib Efendi’nin Mecmua-î Tekaya’sında, Tahir Baba NakÅŸi dergahı olarak yer almakta, Büyük Çamlı’da olduÄŸu kaydedilen dergahın o zamanki ÅŸeyhi, Nuri Baba gösterilmektedir. Ancak Nuri Baba’nın Çamlıca Ä°stavroz deresi üstündeki (Nur Baba Sokağı) Nur Baba Dergahının postniÅŸini olduÄŸu bilinmektedir. Dolayısıyla burada bir karışıklık görülmektedir. Zaten baÅŸka kaynaklarda da Tahir Baba dergahı yine Büyük Çamlıca Tepesindeki Ä°vaz Fakih *********** Arapça yazı *********** dergahıyla karıştırılmaktadır. ( Bkz. Mustafa Özdamar, Dersaadet Dergahları, Shf.226, Cem Dergisi, Ekrem Işın ile BektaÅŸi Tekkeleri, Sayı. 62 – Ocak 1997)
1 “TophanelioÄŸlu Meydan ÇeÅŸmesi”
Üsküdar, Kısıklı – BaÄŸlarbaşı arasında bu namla anılan mevkide, muattaldır. Kesme taÅŸtan yapılmış, üstü çatısız ve teknesi yere gömülüdür. Üzerinde ÅŸu kitabecik yazılıdır:
Tophanelizadelerin
Ruhlarıiçün El-Fatiha
1140 / 1727
* Arapça yazı var *
(Ä°. Hilmi Tanışık, Ä°stanbul ÇeÅŸmeleri, 1943 – 1945. C.2.Shf.310)
BaÄŸlarbaşı ile Kısıklı Caddesi arasında yer alan TophanelioÄŸlu Caddesi üzerinde bulunan bu çeÅŸme, I. BoÄŸaz Köprüsü çevre yolu yapılırken, Millet Parkına nakledilmiÅŸtir. (Ä°. Hakkı Konyalı, Üsküdar Tarihi, C. II, Shf.115)
Tekke, Büyükçamlıca Sefatepesi'nin batı eteklerinde, Sarıkaya mevkiinden baÅŸlayan ve Beylerbeyi Sarayı'nın yanında denize dökülen Ä°stavroz deresinin saÄŸ tarafındaki yamaçlar üzerindedir. Sarıkaya mevkiinde, Kısıklı Caddesi'ne açılan Nur Baba Sokağı'na girip 430 adım yürüdüÄŸünde, Çamlıca Deresi Sokağı'nın başına gelinir. Bu kavÅŸaktan 190 adım ileride, Tahir Baba BektâÅŸî Tekkesi'nden arta kalan hazîre vardır. Bu sokak ÅŸimdi Cami Sokak adını almıştır. BoÄŸaziçi'ne doÄŸru fevkalede güzel bir manzarası olan tekke binası ile müÅŸtemilâtının yerine bir çok apartman yapılmıştır. Bugün yalnız iki apartman arasındaki mezarlık mevcuttur. Hazîre, son derece bakımsız ve periÅŸandır. Buradaki en eski tarihli kabir taşı, 1237 (1821)'de vefat eden Tahir Baba'ya ait olup üzerinde bir BektâÅŸî Tacı vardı. Bunu, H. 1237-1282-1287- 1289-1293 tarihli BektâÅŸî sikkeli ve H. 1281- 1294-1295-1304-1328-1329 tarihli kadın kabir taÅŸları takip etmektedir. Ayrıca, 1321 (1903) tarihli, BektâÅŸî taclı ve teslim taÅŸlı bir kabir daha vardır. Bunlardan baÅŸka, topraÄŸa gömülü yedi kabir taşı daha bulunmaktadır. Mezarlığın ön tarafında, etrafı bir duvar ile çevrili, set üzerinde ve bir servi aÄŸacının gölgesinde, namazgâh vardır. GeniÅŸ kıble taşına iki kandil kabartması yapılmıştır. Bu emsalsiz taÅŸ maalesef kırılmıştır. Üzerinde yazı yoktur. Namazgâhın etrafında mermer pencere ve kapı söveleri görülmektedir. Bu namazgâh taşından baÅŸka, kabir ÅŸâhideleri arasında üzerinde mihrap âyeti yazılı bir namazgâh taşı daha vardır. Boyutları küçük olan namazgâhın üzerine, mezarlıktan arta kalan kabir taÅŸları yatırılmıştır. Bunlar arasında, Perestav Hanım'a ait 12 satır halinde 24 mısralı kitâbe de bulunmaktadır. Tekkenin ve mezarlığın önü, Yakup Kadri Bey'in Nur Baba romanında görüldüÄŸü gibi yine büyük bir bostandır. Yol aşırı yerde ve Çamlıca Tepesi eteklerinde, tekkeye ait olan bir su deposunun tonoz bakiyeleri hâlâ durmaktadır.
YORUMLAR