ŞEYHÜLİSLÂM FEYZULLAH EFENDİ YALISI

Yalı, Üsküdar ile Kuzguncuk arasında, Nemlizâde tütün deposunun biraz ilerisinde idi.

ŞEYHÜLİSLÂM FEYZULLAH EFENDİ YALISI

Yalı, Üsküdar ile Kuzguncuk arasında, Nemlizâde tütün deposunun biraz ilerisinde idi. Erzurumlu olan Feyzullah Efendi, 1048 (1639)'da doÄŸmuÅŸ ve tahsilini tamamladıktan sonra 1664'te o sırada mühim bir mevki tutmuÅŸ olan, Vani Mehmet Efendi'nin daveti üzerine Ä°stanbul'a gelmiÅŸ ve aynı senenin Temmuzunda Vani Efendi'nin kızı AyÅŸe Hanım ile evlenmiÅŸtir. 15 Åžubat 1688'de ÅŸeyhülislâm olmuÅŸsa da bu görevde ancak 17 gün kalabilmiÅŸ ve bir askerî karışıklık sırasında Topkapı Sarayı'ndaki meclisten Bostancıbaşı marifetiyle kaldırılıp bir sandala konmuÅŸ ve "Üsküdar yakasından Kuzguncuk'taki yalısına, ordan arpalık namıyla sılası olan Erzurum'a gönderildi." Yedi sene orada kalan Feyzullah Efendi II. Mustafa'nın tahta geçmesi üzerine 22 Nisan 1695'te Ä°stanbul'a gelmiÅŸ ve 26 Mayıs 1695'te de ikinci defa Åžeyhülislâm olmuÅŸtur. Fakat, 22 AÄŸustos 1703'te zuhur eden Edirne Vak'ası sırasında, meÅŸîhati esnasında diktatörce hareket etmesi, bütün aile efradını iÅŸ başına geçirmesi, büyük oÄŸlunu meÅŸîhat veliahdi ilân etmesi ve sadrazamları bendegânı haline getirmesi gibi sebeplerle hapsedilmiÅŸ ve "üç gün üç gece envai türlü iÅŸkence olup malın söyletemediler... Bitpazarına götürüp beygirden aÅŸağı kakı verdiler ve çökertip boynunu vurdular. Ve ayaklarına birer ip baÄŸlayıp ve başını sakalından ayağına bitiÅŸik ip baÄŸlayıp ve cebren 300 mikdarı kefere iplerin ucundan yapışıp papazları önlerince küçük kandillerini yakıp... cesedi bir buçuk mahalden sürüp Yeniçeri Ordusu'na getirdiler." Cümlenin manzuru olduktan sonra Tunca Nehri'ne attılar. Feyzullah Efendi'nin hayratı olarak, Erzurum'da bir medrese ile darülkurra ve cami, Åžam'da bir darülhadis, Ä°stanbul'da medrese ve kütüphane, Edirne'de Cebehane yakınında bir çeÅŸme, Ä°stanbul'daki medresesinin dış duvarında keza bir çeÅŸmesi vardır. Feyzullah Efendi'nin Ä°stanbul'da Fatih'te eski hanesi karşısında yaptırdığı medrese bugün Millet Kütüphanesi olarak kullanılmaktadır. Kendisinin muhteÅŸem kışlık konağı ise Zeyrek semtinde idi. Bu, saray kadar büyük konak sonradan Kandiye muhafızı Numan PaÅŸa'nın (öl. 1719) niÅŸanlısı AyÅŸe Sultan'a (öl. 1752) verilmiÅŸtir. Feyzullah Efendi yalısında oturduÄŸu sırada kızı AyÅŸe Hanım'ı, Sultantepe'de cami, kütüphane ve konağı olan Mirzazâde Åžeyh Mehmet Efendi ile evlendirmiÅŸtir. Azize Hanım adlı diÄŸer bir kızını da, PaÅŸakapısı mevkiinde ve Üsküdar Lisesi'nin bulunduÄŸu yerdeki, muhteÅŸem konağında oturan Åžeyhülislâm Dürrî Mehmet Efendi (öl. 1736) ile evlendirmiÅŸtir. OÄŸlu Mustafa Efendi Åžeyhülislâm olmuÅŸ ve Safer 1158 (Mart 1745) tarihinde vefat ederek Eski Menzilhane karşısına defnedilmiÅŸtir.