Salih Bozok
Uzun sure Uskudar’da yaşamış asker ve siyasetci; Ataturk’un yaveri.
BOZOK, SALÄ°H
(1881-1941)
Uzun sure Uskudar’da yaÅŸamış asker ve
siyasetci; Ataturk’un yaveri. Selanik’te doÄŸdu (1881). Babası Arnavut Cafer
Efendi, annesi Celebi Hanım’dır. Selanik Askeri RuÅŸdiyesi’ne girdi. Ataturk ve dayısı Nuri Conker
ile arkadaÅŸlıkları bu yıllarda geliÅŸti. 1903 yılında Harbiye’yi bitirdi, 1905’te ise Nuri Conker’in kız kardeÅŸi Duriye Hanım’la evlendi. 1908’de Ä°skece’den
Selanik’e gecen Bozok, 1910’da Kucuk Zabit Mektebi’ne oÄŸretmen olarak tayin edildi.
O yıllarda, Ordu KoÅŸku’nde (Alatini KoÅŸku) zorunlu ikamete tabi tutulan II. Abdulhamid’e
muhafızlık yaptı. Balkan Harbi’nin baÅŸlaması uzerine, alınan emir gereÄŸi, Bozok ve arkadaÅŸları
II. Abdulhamid’i Alman sefaretinin “Loreley”adlı yatıyla Ä°stanbul’a getirdi ve Beylerbeyi Sarayı’na yerleÅŸtirdi. Kısa bir sure sonra da Selanik iÅŸgal edildi. Ailesi cok guc koÅŸullar altında Ä°stanbul’a
gelmeye muvaffak oldu. Bozok, hem kendisine hem de dayısının ailesine iki ayrı ev kiralayarak
onları Beylerbeyi Kupluce’ye yerleÅŸtirdi. Canakkale Savaşı baÅŸlayınca II. Abdulhamid’le
birlikte Bursa’ya gidip, 1915’te zaferin ardından geri donmuÅŸlerdir. Beylerbeyi’nde bir yuzu Arabacılarsokağına diÄŸer yuzu Beylerbeyi Ä°skele
caddesine bakan Arnavut Zehra Hanım’a ait iki
katlı ahşap bir eve yerleştiler.Ataturk, ordu komutanlığından istifa edince
Bozok’tan da gorevini bırakmasını istemiÅŸ, o da
bunun uzerine emekliye ayrılmıştır. Sivil hayattagecim sıkıntısı cekmeye baÅŸlayınca, eski bir asker arkadaşıyla birlikte BaÄŸlarbaşı’nda odun komur
deposu iÅŸletmeye baÅŸladı. Depo aynı zamandaAnadolu’ya gececekler icin bir toplanma ve
gizlenme yeri olarak kullanılmaktaydı. Bir sure sonra, Beylerbeyi’ndeki evi bırakıp NakkaÅŸtepe’de
Yahudi maÅŸatlığının karşısındaki Mehmed Bey’in koÅŸkunun bir kısmına taşındılar. Mondros
Mutarekesi sonucu Ä°stanbul iÅŸgal edilince tutuklanıp BekiraÄŸa BoluÄŸu’nde hapsedildi. Harbiye
Nezareti baÅŸyaveri Salih Omurtak’ın giri-ÅŸimleri sayesinde hapisten kurtuldu.
Daha sonra Ankara’ya gecip Ataturk’le buluÅŸmuÅŸ ve olumune kadar da yanından hic ayrılmamıştır.
1924’te, Ataturk’un isteÄŸi uzerine Ä°ÅŸ Bankası kurucuları arasında yer aldı. 1938’de
Ataturk’un vefatı uzerine intihara kalkıştı, fakat baÅŸarılı olamadı.
Bozok, Yozgat ve Bilecik milletvekili olarak TBMM’de gorev yaptı. 25 Nisan 1941’de gecirdiÄŸi
bir kalp krizi sonrası vefat etmiÅŸ, Ankara’daki Åžehitlik’te topraÄŸa verilmiÅŸtir.
Anıları, Hep Ataturk’un Yanında adıyla, oÄŸluCemil S. Bozok tarafından yayımlanmıştır.
Kaynakça:Cepheden Meclise (haz. Hulya Yarar-Mustafa DelialioÄŸlu),
Ankara 1999, s. 172; Baraz, Beylerbeyi, I, 195-196; Salih
Bozok - Cemil S. Bozok, Hep Ataturk’un Yanında, Ä°stanbul
1985; Salih Bozok, Yaveri Ataturk’u Anlatıyor, Ä°stanbul 2001;
Turk Parlamento Tarihi : TBMM II. Donem 1923-1927 ( haz.
Kazım Ozturk), Ankara 1995, III, 155-156, 617.
ALÄ° YÜCEL YÜRÜK
YORUMLAR