YARIMCA DEDE TEKKESİ (ÖKÜZ LİMANI TEKKESİ)

YARIMCA DEDE TEKKESİ (ÖKÜZ LİMANI TEKKESİ)

YARIMCA DEDE TEKKESİ (ÖKÜZ LİMANI TEKKESİ)

DiÄŸer adıyla Öküz Limanı (veya PaÅŸa Limanı) dergahı. Dergah, Kuzguncuk yolu üzerinde (PaÅŸa Limanı Cad.) Hüseyin Avni PaÅŸa çeÅŸmesinin (1291 – 1874) üst tarafında yer alırdı. 
Üsküdar Ä°skelesinden sonra baÅŸlayan çıkıntının bulunduÄŸu bu yere Öküz Limanı denmesinin nedeni, Yunan efsanesine (Mithology) göre – Ä°yo – denilen inek denizi tam buradan geçmiÅŸ. Yunan mitolojisindeki inek, sonra bazı kaynaklarda öküze dönüÅŸmüÅŸ ve buraya Öküz Limanı denilmiÅŸtir. PaÅŸa Limanı denilmesinin nedeni ise, burada ünlü bir Osmanlı PaÅŸasının yalısı yer aldığı içindir. (Piyale PaÅŸa Sahil Sarayı). (Ä°. Hakkı Konyalı, Üsküdar Tarihi, 1977. 2/526)
Yarımca Baba Dergahından ilkin Evliya Çelebi Seyahatnamesinde söz edilmektedir:
“Tekye – i Hacı BektaÅŸ – ı Veli, Kaya Sultan yalısı dibinde Öküz Limanında bir küçük Asitane – i derviÅŸandır.” (Seyahatname, Cilt 1, Shf. 475)
Aynı dergahtan Hadikatu’l Cevamî’de – PaÅŸa Limanı Camii bahçesinde – ÅŸöyle söz edilir.
“Cami – i mezburun kurbunda sonradan bazı ashab – ı hayr bir çeÅŸme ile bir namazgah inÅŸa eylemiÅŸlerdir ve kurbunda bir BektaÅŸi tekyesi dahi ihdas olunmuÅŸtu. Ba’dehu (sonradan) 1241 senesi sonlarında zevaya – yı BektaÅŸiye’nin (BektaÅŸi Zaviyelerinin) tarihinde bu zaviye dahi hedmolunmuÅŸtur (yıkılmıştır).” (Hadika, Cilt 2, Shf. 182)
Hadikatu’l Cevamî’de kitabı neÅŸre hazırlayan Ali Satı’ Bey’in kaydı, Evliya Çelebi’nin verdiÄŸi bilgilerle çeliÅŸmektedir. Evliya Çelebi kendi zamanında (IV. Murat zamanı) zaviyenin varlığından söz ederken Hadika’da tekkenin muhdes (sonradan yapılma) olduÄŸundan ve 1826’daki ferman gereÄŸince yıktırıldığından söz eder. Evliya Çelebi’nin kaydı ve dergahta yer alan mezar taÅŸlarından bunların muhdes olmadığı görülmektedir. Halbuki 1826’da alınan kararlar gereÄŸince, son 60 yılda yapılan BektaÅŸi tekke ve zaviyeleri muhdes kabul edilerek yıkılacaktı. Buradan da, verilen kararların da aşılarak kadim (eski) kabul edilen bazı BektaÅŸi dergahlarının da yıktırıldığı anlaşılmaktadır. Ancak dergahın ilk yapılışının tarihi bilinememekteyse de, Yarımca baba tarafından inÅŸa edildiÄŸi sanılmaktadır. Dergahta bulunan kısa bir mezar taşında ÅŸunlar yazmaktadır.
“Merkad – ı Sultan Yarımca Dede’dir. Bu Ca – yı BektaÅŸi de kutb idi, ol ÅŸah-ı Cazbedir.”
Ayrıca dergâhta yıktırılış (1826’daki) öncesine ait bir mezar taşı da ÅŸu ÅŸekildedir: (BektaÅŸi teslim taşı)
Hacı Ömer Baba ki bu gülÅŸende nice Sal (yıl)
OlmuÅŸtu feyz-i pirle hemhalet hubben 
Haya edip Yarımca Baba yı nam-ı Ömer
Rah-ı ricada bir nefes etmedi heba
Geçti Åžeb bir anda Sıdk-u safayla 
Al-i Muhammed aşkına daim giyip aba
Labüdd gelir bu mısra tarih-i fevtine
Kıldı Diyar-ı Cana seyahat Ömer Baba
1207 / 1792
1826’da BektaÅŸiliÄŸin yasaklanması, tekke e zaviyelerin ellerinden alınıp önemli bir bölümünün yıktırılması, bir kısım BektaÅŸi baba ve derviÅŸlerinin idamı ve diÄŸer bir bölümünün sürgüne, zorunlu ikamete tabi tutulması sırasında Öküz Limanındaki Yarımca Dede dergahı da yıktırılır ve dergah postniÅŸini Ahmed Baba ile birlikte Hadim’e (Konya’nın Ä°lçesi) sürgün edilip, zorunlu ikamete tabi tutulur. (Bkz. Es’ad Efendi, Üss-ü zafer, 1243. 211-212; Hasluck, F. W. 1973.2/517; A. Rıfkı, BektaÅŸi Sırrı, 1328. 2/65;Birge, John Kingsley, 1937.77)
Dergahta ayrıca 1215’te vefat eden (1801) Nuri Baba’nın ve Åžeyhülislam Arif Efendi’nin torunu AÅŸir Efendinin de, 1826 öncesine giden kabirleri vardır.
1826’da yıktırılan dergah, II. Sultan Mahmud’un 1839’da vefatından sonra, Kadiri tarikatına salik ÅŸeyh Åžerif Ahmed tarafından yeniden ihya edilir. Dergahın ikinci banisi olan Åžerif Ahmed’in 1263 / 1846 tarihli mezar taşında ÅŸunlar yazılıymış:
« Bende-i Hazret-i Abdülkadir Geylani Bani-i Sani-i dergah-ı Yarımca Dede Hazretleri EÅŸ-Åžeyh Es-Seyyid El-Hacc Ahmed Efendi Ruhiçün El-Fatiha 1263 »/1846
Dergahın kapısı üzerinde olan kitabe iÅŸe ÅŸu ÅŸekildedir: 
Kitabenin Üzerinde BektaÅŸi tacı vardır.
Yaptı bu dergah-ı Alinin yeniden babını 
KaÅŸif-i kenz-i hakikat Åžerif Ahmed
Dergahte ayrıca bu tarihten sonraya da ait BektaÅŸi mezarları mevcutmuÅŸ. Bunlardan biri 1275 / 1859 tarihli olup, bende-i Al-i aba basmacı ustalarından Es-Seyyid Hasan Efendiye aittir. Bunun mezar taşında BektaÅŸi tacı ve gülleri varmış. (Bkz. Ä°. Hakkı Konyalı, Üsküdar Tarihi, 1/434-5)
Bu durumda tekkenin sonradan Kadiri olmasına karşın BektaÅŸi usulünü de devam ettirdiÄŸi anlaşılmaktadır. Ancak tekkenin son ÅŸeyhi olup 1930’da vefat eden ve Åžerif Ahmed’in torunu Åžeyh Mehmed Kazım Efendi ise, sadece Kadirilik usulünü devam ettirmiÅŸ. Ahmed Münib Efendi’nin 307/1890 tarihli mecmua-i Tekaya’sında dergâh, PaÅŸa Limanı Tekyesi adı altında da zikredilmekte ve Kadiri tekkesi olduÄŸu kaydedilmektedir. (Shf.7)
Ä°ki katlı, 5 odalı ve ahÅŸap olup 1980’li yıllara kadar ayakta duran tekke binası bu yıllarda yıkılarak yerine apartman yapılmış.
müfid yüksel..